ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੇ ਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਰਾਜ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੁਕਮਾ-ਬੀਜਾਪੁਰ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਜੰਗਲ ਦਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਸਦਤ ਵਾਰਦਾਤ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਵਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕਈ ਸੈਨਿਕ ਲਾਪਤਾ ਦੱਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਲੂ ਕੰਡੇ ਖੜੇ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਲੁੱਟ ਲਏ। ਨਕਸਲੀਆਂ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਇੰਨਾ ਵੱਧ ਸੀ ਕਿ ਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਨੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਵੀ ਜੋ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਗਏ।
ਖ਼ਬਰ ਲਿੱਖੇ ਜਾਣ ਤੱਕ 24 ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ ਦੀ ਕੋਬਰਾ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੇ 9 ਜਵਾਨ ਵੀ ਸਨ। ਇਸ ਮੁਠਭੇੜ ਵਿੱਚ 9 ਨਕਸਲੀ ਵੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਘਟਨਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਜਦੋਂ ਬਚਾਅ ਟੀਮ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚੀ, ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਪਾਰਟੀ ਉੱਤੇ ਵੀ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਈਈਡੀ ਧਮਾਕੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਸਥਿਤੀ ਇੰਨੀ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਿਗੜ ਗਈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ 20 ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੋਰ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਪਈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਈ ਮੁਠਭੇੜ:
ਇਹ ਸਥਾਨ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਤਰੇਮ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੋਨਾਗੁਡਾ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਜੰਗਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰੀਬ 700 ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਨਕਸਲ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਉੱਥੇ ਆਏ ਸਨ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਸੀ ਕਿ ਨਕਸਲਵਾਦੀ ਇੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਛਿਪੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਆਪਣਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸਮਾਨ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ ਦੀ ਕੋਬਰਾ ਬਟਾਲੀਅਨ, ਬਸਤਰਿਆ ਬਟਾਲੀਅਨ ਅਤੇ ਸਪੈਸ਼ਲ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਾਰਵਾਈ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਭੱਗ 700 ਫੌਜੀ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਆਈਡੀਡੀ ਨਾਲ ਧਮਾਕੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਓਂ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਾਇਰਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਅਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਲਗਭੱਗ ਪੰਜ ਘੰਟੇ ਚੱਲਿਆ। ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਨਕਸਲੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਸੀ ਕਿ ਨਕਸਲੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਟ੍ਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਗਏ।
ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਵੱਡਾ ਪਲਾਨ ਸੀ:
ਇਹ ਵਾਰਦਾਤ ਅਚਾਨਕ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਨਕਸਲੀਆਂ, ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕੁਝ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ ਦੇ ਏਡੀਜੀ ਜੁਲਫਿਕਾਰ ਹੰਸਮੁਖ, ਏ.ਡੀ.ਜੀ. (ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ), ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ., ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਕੇ.ਕੇ. ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਰਾਏਪੁਰ, ਜਗਦਲਪੁਰ ਅਤੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਮਤਾ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਤਾਂ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਜਵਾਨ ਹਟਾਏ ਜਾਣ ਅਤੇ ਦੂਜਾ, ਮਾਓਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਰੋਕ ਹਟਾਈ ਜਾਵੇ। ਤੀਜੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੋਕ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤ ਦੇ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਇੱਕ ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਕਸਲੀਆ ਨੇ ਤਰੈਮ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਨਰਾਇਣਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਕੀਤੇ, ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਸੈਨਿਕ ਤਲਾਸ਼ੀ ਮੁਹਿੰਮ ’ਤੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਲਗਰ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 5 ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦੀ ਵਾਰਦਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਪਹੁੰਚੇ। ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਜਵਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਕਈ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਬਰਾ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੇ 9, ਡੀਆਰਜੀ ਦੇ 8, ਐੱਸਟੀਐੱਫ ਦੇ 6 ਅਤੇ ਬਸਤਾਰੀਆ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦਾ 1 ਸੈਨਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜਤਾਇਆ ਸੋਗ:
ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਮਨਾਥ ਕੋਵਿਦ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਹੀਦ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਦੁਖੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਖੜਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਹਾਦਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਭੁਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮੇਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵੀ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਛੇਤੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੋਣ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕੀਤੀ।
